تجربه کاربری (UX) چیست؟ همه چیز درباره تجربه کاربری!

تجربه کاربری یا User Experience یا به اختصار UX یکی از مهم ترین مفاهیمی است که این روزها در دنیای تکنولوژی و فناوری و حتی زندگی روزمره به کرات شنیده می شود و در این مقاله از مجموعه مقالات مرجع آموزش UI و UX فارسی قصد داریم در خصوص یکی از اساسی ترین سوالاتی که احتمالا برای شما پیش آمده است یعنی تجربه کاربری (UX) چیست با زبان ساده و با جزئیات کامل صحبت کنیم.

حوزه تجربه کاربری (UX) به یکی از حوزه های پرطرفدار این روزها تبدیل شده و  روز به روز در حال پررنگ تر شدن و بالا رفتن سطح تقاضا برای یادگیری این حوزه می باشیم و طی چند سال اخیر مشاغل زیادی به صورت وابسته به این حوزه در سراسر جهان ایجاد شده اند. حتی در کشور ایران هم به تبعیت از جهان، این حوزه روز به روز در حال پررنگ تر شدن و بالاتر رفتن سطح تقاضا می باشد پس آشنایی با این حوزه و یادگیری آن می تواند فرصت مناسبی برای اشتغال افراد مختلف باشد.

به طور کلی در این مقاله به مباحث زیر خواهیم پرداخت:

• تجربه کاربری (UX) چیست؟
• تعریف علمی تجربه کاربری
• عناصر مختلف تشکیل دهنده UX یک محصول
• تاریخچه تجربه کاربری از ابتدا تا امروز
• طراح تجربه کاربری یا UX Designer کیست و چه کاری انجام می دهد؟
• مهارت های مختلف طراحان تجربه کاربری
• باورهای غلط در خصوص تجربه کاربری
• فرایند آموزش و یادگیری UX برای مبتدیان
• آینده حوزه تجربه کاربری

اگر احساس می کنید مطالب و تیترهای بالا می توانند برای شما مفید باشند ادامه مطالعه این مقاله را به شما توصیه می کنیم.

تجربه کاربری یا UX چیست؟

در اولین قسمت از مقاله جامع آشنایی با تجربه کاربری با موارد زیر آشنا خواهید شد که اصل و اساس آشنایی با حوزه UX می باشند.

• معنی و مفهوم UX چیست؟
• معادل UX در زبان فارسی چه کلمه ای می باشد؟
• UX مخفف چه عبارتی می باشد و عبارت کامل UX چیست؟
• UX و تجربه کاربری به زبان ساده چه مواردی را شامل می شود؟

کلمه UX مخفف عبارت User Experience در زبان انگلیسی می باشد که در زبان فارسی به آن “تجربه کاربری” یا “تجربه کاربر” گفته می شود. به این دو کلمه خوب دقت کنید: “تجربه” و “کاربر”.

اگر بخواهیم خیلی ساده راجع UX صحبت کنیم، وقتی که شما با یک محصول (چه محصول فیزیکی مثلا یک بطری آب معدنی چه محصول دیجیتالی مانند یک وبسایت یا اپلیکیشن) روبرو می شوید و آن را در دست می گیرید که از آن استفاده کنید، حاصل تعامل شما با آن محصول مجموعه ای تجربه های خوشایند یا ناخوشایند خواهد بود. شما و محصول با هم ارتباط و تعامل برقرار خواهید کرد و حاصل این تعامل تجربه هایی خواهد بود که به صورت ناخودآگاه در شما به عنوان “کاربر” آن محصول شکل می گیرد. به تمام تجربه هایی که حاصل از تعامل با یک محصول هستند و در کاربر شکل می گیرند، تجربه کاربری یا همان UX محصول می گویند.

وقتی که شما از یک محصول استفاده می کنید مجموعه از تجربه ها برای شما ایجاد می شود برای مثال کار کردن با یک محصول می تواند برای شما آسان یا سخت باشد، از کار کردن با یک اپلیکیشن می توانید لذت ببرید یا بیزار باشید، پیدا کردن یک صفحه میان انبوه صفحات یک وبسایت می تواند سخت باشد یا آسان باشد، بعضی وبسایت ها یا اپلیکیشن ها را بارها و بارها استفاده می کنید و برخی دیگر را در همان چند ثانیه ابتدایی میبندید و دیگر هم سراغشان نمی روید، در یک اپلیکیشن بدون هیچ مشکلی از خدمات موجود در آن استفاده می کنید اما در یک اپلیکیشن دیگر، نمی توانید از امکانات موجود در آن استفاده کنید، مداوم با خطاهای مختلف برخورد می کنید. تمام مواردی که بیان کردیم می تواند تجربه کاربران از کارکردن و تعامل با محصولات مختلف باشد که به آن UX محصول یا تجربه کاربری محصول می گوییم.

طرح از آرمین محمدی

نکته مهم: تجربه کاربری یا UX محصول تمام تعاملات کاربر با محصول را دربرمیگیرد از تعاملات اولیه ای مانند این که آیا این محصول برای کاربر کارامد و مفید است یا نه تا مواردی مانند آسان بودن کار با محصول و لذت بخش بودن کار کردن با محصول.

به این مثال توجه کنید دو قوطی کنسرو را در تصویر زیر می بینید یکی کلید دار و دیگری معمولی یا بدون کلید. کدام یک تجربه کاربری بهتری ارائه می دهد؟ مسلما کار کردن با قوطی کنسرو کلید دار آسان تر است و بنابراین در این پارامتر (سهولت استفاده) قوطی کلید دار برنده است. اما باید به محتوای کنسرو هم توجه کنیم اگر کیفیت ماده غذایی موجود در کنسرو کلید دار بی کیفیت باشد مسلما تجربه کاربری خوبی ارائه نمی دهد.

تعریف علمی تجربه کاربری (UX)

تعریف دقیق تجربه کاربری، که توسط سازمان بین المللی استاندارد ارائه شده این است: “برداشت و پاسخ های شخصی کاربران که ناشی از استفاده از محصول، سیستم یا خدمت می باشد را تجربه کاربری یا UX آن محصول می نامند”.

به عبارت ساده تر، تجربه کاربری، احساس شما در مورد تعامل با آنچه در مقابل شما است می باشد. هر احساس مثبت و  منفی که هنگام کار کردن با یک محصول دارید تجربه کاربری آن محصول یا خدمت می باشد. توجه به این نکته بسیار مهم است که همان طور که قبلا گفتیم تجربه کاربری احساسات ناشی از تعامل کاربر با یک محصول است. بنابراین مهم نیست که این محصول یک اپلیکیشن، وبسایت، قوری، شیر آب یا تخت خواب باشد. پس وقتی که در خصوص تجربه کاربری صحبت می کنیم ذهنیت شما نباید این باشد که تنها در خصوص محصولات دیجیتالی صحبت می کنیم.

جنبه های زیادی از محصول، تجربه کاربری آن را رقم می زنند بنابراین UX یک محصول را می توان مجموعه از عوامل دانست که در ادامه در خصوص آن صحبت می کنیم. به عنوان مثال، اشتباه گرفتن کاربرد پذیری (Usability) با تجربه کاربری (UX) یک اشتباه رایج توسط عموم افراد است. حتما شنیده اید که فردی به شما می گوید که UX محصول شما مشکل دارد چرا که فرم های آن طولانی هستند، مراحل انجام کار پیچیده اند، فلان چیز در دسترس نیست، و احتمالا فکر کرده اید UX یعنی همین مورد! در حالیکه این مورد کاربرد پذیری است که تنها یکی از جنبه های مهم تجربه کاربری یا UX می باشد.

عناصر تشکیل دهنده UX یک محصول را بیشتر بشناسید.

یکی از مدل هایی که جنبه ها و عناصر مختلف تشکیل دهنده UX یک محصول را نشان می دهد، مدل لانه زنبوری یا شانه عسلی UX می باشد که در اصطلاح علمی به آن UX Honeycomb می گویند این مدل که توسط  پیتر مورویل (Morville) ارائه شده است، جنبه ها و عناصر تشکیل دهنده UX یک محصول را 7 مورد بیان می کند که مجموع آنها کیفیت UX یک محصول را مشخص می کند. مدل شانه عسلی یا همان UX Honeycomb و عناصر تشکیل دهنده تجربه کاربری محصولات مختلف را در تصویر زیر می بینید که البته در ادامه با هر کدام از جنبه ها آشنایی بیشتری پیدا خواهید کرد.

مطابق این مدل یک محصول دارای تجربه کاربری خوب باید این 7 ویژگی را داشته باشد و شما برای ایجاد یک تجربه کاربری عالی، باید این ویژگی ها را در محصول مورد طراحیتان بگنجانید. محصولی دارای UX خوب خواهد بود که این ویژگی ها را به نحو احسن به کاربر ارائه دهد. محصولی دارای تجربه کاربری خوب است که:

1-قابل استفاده یا Usable باشد

یکی از اساسی ترین نیازهای یک UX خوب این است که در واقع کاربران قادر به دستیابی به کارهایی که برای انجام آن برنامه ریزی کرده اید، باشند. اگر کاربران نمی توانند از محصول استفاده کنند، این محصول نه تنها تجربه کاربری خوبی ارایه نمی دهد بلکه کاملا بی فایده است! اگر هنگام کار کردن با یک محصول به راحتی نمی توانید با آن کار کنید و کار کردن با آن پیچیده است به این معنی است که آن محصول در پارامتر Usability ضعیف عمل کرده است.

2-قابل کشف یا Findable باشد

پیدا کردن اطلاعات مورد نیاز در یک محصول نیز مهم است. آیا منوی موجود در وبسایت برای کاربران قابل درک است؟ آیا نوار جستجو در جایی که کاربران فکر می کنند قرار گرفته است؟ آیا کاربران می توانند دکمه ثبت نام سایت را به خوبی پیدا کنند؟ اگر کاربران مجبور باشند بیش از حد به دنبال چیزی بگردند یعنی تجربه کاربری یا UX محصول شما مشکل دارد. توجه کنید که عملکردها، محصولات، مطالب و هر چیزی که توسط محصول شما ارائه می شوند به سادگی برای کاربران قابل کشف باشند و این یکی از ویژگی های محصولات با UX خوب است.

یکی از مواردی که به این عنصر محصول کمک می کند این است که از گنجاندن امکانات و قابلیت های اضافی در محصولاتی که طراحی می کنید جلوگیری کنید تا کاربران به راحتی بتوانند فرایند های اصلی موجود در محصول را پیدا کنند.

3-مفید یا Useful باشد

ممکن است یک محصول به زیبایی طراحی شده و کاربرد آن آسان باشد، اما اگر به رفع نیاز کاربر کمکی نکند، کاربران برای محصولی که نیازی به آن ندارند وقت صرف نمی کنند. یک محصول باید برای کاربر کارامد باشد.

4-مطلوب یا Desirable باشد

اگر طراحی یک محصول قابل درک و لذت بخش باشد، کاربر متمایل به استفاده از آن است. اما اگر اینطور نباشد چه؟ حتی مفیدترین و کاربردی ترین محصولات در صورت خسته کننده بودن و عدم وجود انگیزه برای استفاده از آن می تواند یک تجربه کاربری ضعیف ارائه دهد.

5-ارزشمند یا Valuable باشد

یکی از مهمترین اصول طراحی UX این است که طراحی یک محصول باید مبتنی بر نیاز کاربران باشد. در واقع همیشه یکی از کلیدی ترین سوالات شما قبل از طراحی یک محصول باید این مورد باشد که این محصول قرار است چه ارزش پیشنهادی را به کاربر ارائه دهد تا کاربر از آن استفاده کند؟ اگر یک محصول نوعی ارزش را در زندگی کاربر ارائه ندهد، احتمال دارد که کاربر به مدت طولانی از آن استفاده نکند. همیشه سعی کنید علاوه بر سوال قبلی به این سوالات هم پاسخ دهید: آیا این محصول باعث صرفه جویی در وقت یا هزینه کاربر می شود یا کارامدی لازم را دارد؟ آیا به کاربر در دستیابی به اهداف خاصی در زندیگی شخصی یا حرفه ای کمک می کند؟

6-قابل اعتماد یا Credible باشد

اعتبار یک محصول بسیار مهم است. اگر کاربر به یک وب سایت اعتماد نداشته باشد، از آن هیچ خریدی نخواهد کرد.

7-در دسترس یا Accessible باشد

اگر کاربر نتواند به مقصد مورد نظر خود برسد، نمی تواند از کالاها یا خدمات ارائه شده در آنجا استفاده کند. این جنبه از جنبه های تجربه کاربری (UX) محصول به طراحان گوشزد می کند که در طراحی تجربه کاربری محصولات مختلف نیازهای کاربران با نیازهای خاص را هم در نظر بگیرند تا محصول برای قشر وسیع تری از کاربران در دسترس باشد. پارامتر Accessiblity یا دسترسی پذیری باعث شده است که طراحان محصولاتشان را برای استفاده از افرادی با معلولیت یا نقص های مختلف مانند نابینایی، ناشنوایی، کوررنگی و … هماهنگ کنند و از این جهت طراحان در تبدیل این جهان به جهان بهتر، نقش بسزایی داشته اند.

عناصر مختلف تشکیل دهنده تجربه کاربری (UX) یک محصول را مطرح کردیم و نکته مهم در این خصوص این است که همه این موارد باید در کنار هم وجود داشته باشند. اگر هر کدام از این عناصر را کنار بگذارید، به سمت ایجاد یک تجربه کاربری بد یا ناخوشایند حرکت خواهید کرد.

برای نشان دادن این موضوع، تصور کنید که یک بلیط هواپیما را بصورت آنلاین خریداری می کنید. وب سایت زیبا است، پروازها را می توان به راحتی جستجو کرد و قیمت ها به وضوح نمایش داده شده اند. شما توانستید آنچه را که نیاز دارید به راحتی پیدا کنید و تجربه یکنواخت و دلپذیر بود. سپس شما سعی می کنید تا پرواز خود را رزرو کنید. روند پرداخت پر دردسر و گیج کننده است و هنگامی که وقت آن رسیده تا اطلاعات پرداخت خود را وارد کنید با خطاهای فنی مختلف روبرو می شوید، دیگر احساس خوبی نسبت به این شرکت هواپیمایی ندارید.

هر جنبه از جنبه های تشکیل دهنده تجربه کاربری (UX) یک محصول مهم است و ویژگی های خاص خود را دارد، اما همه آنها در کنار هم یک تجربه خوب یا بد را ایجاد می کنند.

یکی از مهمترین نکاتی که در خصوص طراحی تجربه کاربری مناسب وجود دارد این است که ما وقتی از تجربه کاربری صحبت می کنیم نباید فقط جنبه های طراحی محصول را در نظر بگیریم. در مثال شرکت هواپیمایی، فرض کنید طراحی وبسایت یا اپلیکیشن به بهترین شکل ممکن انجام شود، روند پرداخت هیچ مشکلی نداشته باشد، کاربر به وبسایت اعتماد داشته باشد اما این وبسایت تنها چند برنامه پروازی را در خود گنجانده باشد، در واقع فاقد محتوای غنی باشد، باز هم تجربه کاربری خوبی ارایه نمی دهد. برای دستیابی به تجربه کاربری باکیفیت در ارایه محصولات یک شرکت، باید در زمینه های مختلف مانند مباحث فنی، بازاریابی، طراحی و گرافیک، رابط کاربر، محتوا و… یکپارچگی ایجاد کرد.

تاریخچه تجربه کاربری (UX)

دانستن تاریخچه هر مبحثی قبل از ورود به آن، به شما کمک می کند که با ذهنیت بازتری وارد این رشته شوید. علاوه بر این دانستن تاریخچه غنی تجربه کاربری، اهمیت این رشته را به شما نشان خواهد داد. در این قسمت به تاریخچه UX و مفاهیم وابسته به آن از ابتدا تا عصر حاضر خواهیم پرداخت.

4000 سال قبل از میلاد و فنگ شویی:

فنگ شویی از فلسفه های مطرح شده در چین باستان است که به نحوه چیدمان و تنظیم محیط اطراف و تاثیر آن روی انسان می پردازد. در واقع اصول فنگ شویی سعی دارند که احساس آدمی را نسبت به محیط اطراف بهتر کنند. هر چند نمی شود فِنگ شویی را معادل تجربه کاربری عنوان کرد اما بهرحال می توان آن را به عنوان پوسته ای از تجربه کاربری دانست.

500 سال قبل از میلاد و ارگونومی:

حتما تا کنون کلماتی مانند ارگونومی، طراحی ارگونومیک و کلماتی از قبیل را شنیده اید. ارگونومی از مفاهیمی است که برای اولین بار توسط یونانیان باستان مطرح شد و در واقع اصولی برای استفاده بهتر و آسانتر افراد از اشیا هستند و در درواقع گوشه هایی از تجربه کاربری را ارایه می دهد. برای مثال در علم پزشکی یونان باستان، بقراط دستورالعمل هایی را برای نحوه قرار گیری وسایل جراحی برای استفاده راحت تر و آسان تر توسط جراح بیان می کند.

اوایل دهه 1900، تیلوریسم:

فردریک تیلور، یک مهندس مکانیک امریکایی تحقیقات گسترده ای روی تعامل کارگران و ابزار کار آن ها انجام داد و اندیشه ای به نام تیلوریسم را مطرح کرد که یاداور برخی اصول مهم UX (مانند کاربرد پذیری) می باشد.

دهه 1940، تویوتا و ارزش انسان:

در این دهه تویوتا سیستم تولید خود که مبتی بر احترام به انسان بود را مطرح کرد در این سیستم تویوتا امکان شخصی سازی برخی امکانات خودروهای خود را به مشتریان می داد.

1955، هنری دیفورس:

هنری دیفورس یک مهندس صنایع امریکایی بود که در بازطراحی محصولات مهمی چون جاروبرقی، لپ تاپ، تلفن و… نقش مهمی داشت و فلسفه ای را مطرح کرد که یک طراح زمانی موفق است که افراد تجربه بهتر، راحتتر و کارامدتری هنگام استفاده از محصولات داشته باشند.

1966، والت دیزنی:

والت دیزنی وسواس فراوانی در خلق تجربه های بی نقص و جادویی برای کاربران داشت و پیشبینی کرد که جدیدترین فناوری ها می توانند برای بهبود زندگی مردم استفاده شوند.

1984، اولین مکینتاش:

در سال 1984 اولین مکینتاش به بازار آمد که در مقایسه با کامپیوتر های قبل از خود یک نقطه مثبت بزرگ داشت، این کامپیوتر دارای رابط کاربری گرافیکی بود و کنترل هایی از قبیل موس داشت و از آن زمان اپل مبتکر واقعی تجربه کاربری است.

1995، دان نورمن و مفهوم تجربه کاربری (UX):

تا قبل از این اصطلاحی به نام تجربه کاربری مطرح نبود! در سال 1995 یکی از کارمندان بخش روانشناسی و طراحی شرکت اپل به نام دان نورمن که صاحب یکی از معتبر ترین منابع آموزش طراحی یعنی NNG می باشد، اصطلاح تجربه کاربری را برای اولین بار مطرح کرد.

دان نورمن

پررنگ شدن تجربه کاربری و UX در سال های اخیر:

تا چند سال پیش، زمانی که هنوز اینترنت آنقدرها فراگیر نشده بود و در هر خیابان می توانستید یکی یا دو کافی نت را پیدا کنید و گوشی های موبایل به چند مدل محدود و آن هم با اینترنت 2G بودند، وبسایت های محدودی هم موجود بودند، اپلیکیشن های موبایل محدود بودند و کاربردهای آنچنانی از آن ها انتظار نمی رفت و در حوزه وبسایت ها هم عموم وبسایت ها، وبسایت های محتوایی مانند دانلود فیلم، نرم افزار و فروم ها و چت روم ها بودند و عموما کاربردهای مشابهی داشتند. آن زمان به دلیل محدود بودن دسترسی افراد به اینترنت، لااقل در ایران نمی شد مفهومی به نام UI و UX را معنا کرد چرا که عموم فرایندهای مربوط به طراحی و برنامه نویسی وبسایت های مختلف توسط افرادی انجام می شد که خود را “طراح وب” می نامیدند.

با گذشت زمان و بلوغ تکنولوژی، دسترسی افراد به اینترنت پرسرعت، فراگیرشدن اینترنت موبایل، معرفی سیستم عامل iOS و اندروید و اتفاقاتی که مجموعا باعث دسترسی آسان تر افراد به وبسایت ها و اپلیکیشن های موبایل شد، کم کم نیازهای جدیدی در حوزه تولید اپلیکیشن ها و وبسایت های مختلف در کاربران پدیدار شد و این باعث شد وبسایت های مختلف صرفا از حالت محتوایی و روتین خارج شوند و روی حل نیازهای اساسی از کاربران تمرکز کنند و در واقع از اینجا به بعد جنگ، جنگ UX محصولات شد. همزمان با بلوغ نرم افزارها، وبسایت ها و اپلیکیشن ها، حوزه های مربوط به تولید این موارد هم رو به تخصصی تر شدن رفت و حوزه طراحی از حوزه های وابسته به برنامه نویسی جدا شد که این به دلیل پیچیدگی های به وجود آمده در حوزه طراحی بود. بنابراین هم اکنون در بازار کسب و کارهای آنلاین مشاغل تخصصی ای مانند طراحی رابط و تجربه کاربری (UI و UX) به وجود آمدند و مشاغل از حالت عمومی (General) خارج شده اند.

طراح UX یا UX Designer کیست و چه کاری انجام می دهد؟

تا به اینجای کار سعی کردیم تا با مفهوم UX یا تجربه کاربری به صورت کامل و با زبان ساده آشنا شوید. در این قسمت می خواهیم در خصوص اینکه طراح تجربه کاربری یا UX Designer (تلفظ : UX دیزاینِر) کیست و چه کارهایی را انجام می دهد صحبت کنیم و حیطه وظایف طراحان UX را تا حدی روشن کنیم. اگر علاقه مند به یادگیری و آموزش UX هستید می توانید خودتان را در قالب یک UX Designer تصور کنید و ادامه مقاله را با این تصور مطالعه کنید.

حوزه کاری یک طراح UX یا UX Designer بسیار وسیع و متنوع است و از فرایندهای بسیار متنوعی تشکیل شده است اما تمام وظایفی که یک طراح UX انجام می دهد حول دو نقطه مهم می باشد: “کاربر” و “محصول مورد طراحی”. یک طراح تجربه کاربر همیشه این دو مورد را مدنظر خود قرار می دهد.

اگر تا کنون فکر می کردید که وظیفه یک طراح UX این است که تنها یک رابط کاربری زیبا که کار کردن با آن آسان است را با یک نرم افزار طراحی رابط کاربری مانند XD یا Figma طراحی کند، در اشتباهید! حیطه کاری طراحان UX بسیار فراتر از این موارد است. طراحان UX برای خلق یک وبسایت یا اپلیکیشن کارامد و حرفه ای که UX مناسبی را به کاربر ارائه می دهد، وظایفی را از قبیل موارد زیر انجام می دهند:

جمع آوری اطلاعات:

لازمه خلق یک محصول با کیفیت، اطلاع از عادات، نیازها و رفتارهای جامعه هدف آن محصول است. دقت کرده اید زمانی که با اطلاعات کامل دست به انجام کاری می زنید چقد دقیق تر و حرفه ای تر عمل می کنید؟ طرحان UX با استفاده از روش های مختلف مانند مصاحبه، پرسشنامه، مشاهدات میدانی، مطالعه رقبا و… در خصوص محصولی که قرار است طراحی کنند اطلاعات مختلف را جمع آوری می کنند.

تحلیل داده ها:

UX Designer ها اطلاعات خام جمع آوری شده را فراوری و تحلیل می کنند تا بتوانند از آن ها در طراحی محصولات حرفه ای استفاده کنند.

معماری اطلاعات:

طراحان تجربه کاربری دیتاها و اطلاعات مختلف را سازماندهی و معماری می کنند و نهایتا نقشه ای از وبسایت و اپلیکیشن که در برگیرنده صفحات مختلف آن و ارتباط آن ها با هم می باشد را تهیه می کنند.

طراحی وایرفریم ها و پروتوتایپ ها:

یکی دیگر از کارهایی که طراحان تجربه کاربری انجام می دهند طراحی وایرفریم ها و پروتوتایپ های محصولات می باشد. وایرفریم ها طرح های ساده و اولیه ای از محصول هستند که در اولین مراحل طراحی یک محصول تهیه می شوند و نقش یک اساس و پایه را برای مراحل بعدی طراحی ایفا می کنند. پروتوتایپ ها هم نمونه های اولیه ای از محصول هستند که عموما برای تست های مختلف استفاده می شوند.

طراحی تعامل:

همانطور که در تعریف تجربه کاربری گفتیم، کیفیت تعامل کاربر با محصول در ارزیابی تجربه کاربری یک محصول نقش اساسی دارد. طراحی تعامل به طراحی تعاملات کاربران با محصول می پردازد. این حوزه بسیار گسترده می باشد و موارد مختلفی از قبیل لحن و کلمات موجود محصول، انیمیشن ها، ظاهر و پاسخ های سیستم به کاربر را شامل می شود. هر آنچه که در تعامل کاربر و محصول نقش داشته باشد در حوزه طراحی تعامل جای دارد.

طراحی رابط کاربری (UI):

بخش زیادی از تعامل کاربران با یک محصول (برای مثال یک وبسایت یا اپلیکیشن) از طریق رابط کاربری یا UI محصول صورت می گیرد. بخشی از وظیفه طراحان UX به طراحی رابط کاربری و جنبه های ظاهری محصول برمی گردد. این همان تصوری هست که عموم افراد فکر می کنند که تمام کاری که یک طراح UX انجام می دهد تنها طراحی رابط کاربری و ظاهر یک وبسایت یا اپلیکیشن است.

کار با محتوا:

محتوا یعنی هر آنچه که با استفاده از آن بتوانیم پیامی را به مخاطب منتقل کنیم. محتوای موجود در یک محصول دیجیتالی می تواند کلمات، تصاویر و… باشند. UX Designer ها باید با نحوه کاربر صحیح محتوا در برقراری ارتباط با مخاطب آشنا باشند. تصور کنید که هنگام کار کردن با یک اپلیکیشن، پیامهای موجود در فرایندهای مختلف گنگ باشند و نتوانید درک کنید دقیقا چه کاری دارید انجام می دهید. چه احساسی نسبت به آن محصول دارید؟ یا فرض کنید در حال استفاده از اینترنت بانک خود هستید و لحن به کار رفته در فرایند های مختلف موجود در اینترنت بانکتان محاوره است! آیا به آن اعتماد می کنید؟

یک طراح UX به کاربر صحیح محتوا و نقش کلیدی آن در انتقال صحیح پیغام به مخاطب واقف است و به درستی از آن استفاده می کند.

انجام تست های مختلف:

یکی دیگر از وظایف طراحان UX برنامه ریزی و اجرای تست های مختلف در مراحل مختلف پیش از طراحی نهایی محصول و یا قبل و بعد از تولید (برنامه نویسی) محصول می باشد. این تست ها با هدف اطمینان از صحت طراحی انجام شده، کارامد بودن محصول برای کاربران و تست سهولت استفاده از محصول توسط کاربران و یا بهبود تجربه کاربری محصول برگزار می شوند و شامل تست هایی از قبیل A/B تست، تست کاربری پذیری (Usability Test)، تست 5 ثانیه، Card sorting، تست های دسترسی پذیری و … می باشند.

یک طراح تجربه کاربری در حال انجام تست کاربردپذیری به همراه یک کاربر (لباس قرمز) می باشد.

ارزیابی و بهبود محصول:

عموما کار یک طراح تجربه کاربری با تحویل یک ظاهر و UI یک پروژه تمام نمی شوند. یک طراح UX باید همواره تجربه کاربری محصول را ارزیابی کند تا نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی کند تا با بهبود نقاط قوت، زمینه ارائه تجربه کاربری بهتر به کاربران جامعه آماری محصول را فراهم کند.

نکته مهم در خصوص وظایف UX Designer

توجه داشته باشید کاری که یک طراح UX انجام می دهد خلق تجربه برای کاربر نیست! زمانی که یک کاربر از یک محصول استفاده می کند، تجربه ها به صورت خود به خود خلق می شوند پس وظیفه طراح تجربه کاربری یا همان طراح UX، بهبود تجربه هایی است که کاربر از کار کردن با محصول به دست می آورد. در واقع یک طراح UX سعی می کند که تعامل کاربر با محصول لذت بخش تر، آسان تر و ارزشمند تر باشد.

پس در واقع به طور خلاصه وظیفه اصلی طراحان UX حل مشکلات کاربران از طریق خلق تجربه های بدیع و مناسب برای کاربران است.

مهمترین مهارت های یک طراح UX چیست؟

در قسمت های قبلی این مقاله با مفهوم UX و وظایف طراحان تجربه کاربری در پروژه های مختلف آشنا شدید و در این قسمت می خواهیم به این بپردازیم که اگر علاقه مند به یادگیری طراحی UX هستید چه مهارت هایی را می بایست یاد بگیرید یا در خود تقویت کنید.

مهمترین نکته ای که در خصوص ورود به دنیای طراحی UX باید بدانید این است که برای ورود به این رشته نیاز به مدرک دانشگاهی مرتبط ندارید و مانند هر شغل دیگری تنها باید مهارت های مربوط به آن را به صورت حرفه ای یاد بگیرید. خوشبختانه می توانید تمام مهارت های لازم برای یادگیری طراحی UX را با استفاده از اطلاعات موجود در اینترنت یاد بگیرید بنابراین نگرانی در این خصوص نداشته باشید.

مهارت هایی که باید یک طراح UX داشته باشد:

• توانایی برقراری ارتباط با افراد مختلف با اهدافی مانند جمع آوری اطلاعات، برگزاری تست ها و …
• توانایی تحلیل اطلاعات و داده ها و فراوری آن ها
• توانایی طراحی وایرفریم ها و پروتوتایپ ها
• آشنایی با اصول طراحی بصری و طراحی ظاهر محصول
• توانایی همدلی با کاربران جهت تولید محصولات حرفه ای جهت براوردن نیاز کاربران
• توانایی انجام تست های مختلف و تحلیل نتایج آن ها
• توانایی مذاکره و ارائه قوی جهت ارتباط با کارفرما و ذینفعان
• انعطاف لازم جهت کار تیمی

چند باور غلط در خصوص تجربه کاربری (UX)

طراحی تجربه کاربری یعنی طراحی ظاهر یک محصول

به جرات می توان گفت رایج ترین باور اشباهی که در خصوص UX وجود دارد همین مورد است. عموم افراد تصور می کنند که UX یعنی اینکه کار کردن با محصول آسان باشد و ظاهر آن محصول هم جذاب و حرفه ای باشد در حالی که همانطور که در این مقاله گفتیم، درست است که این موارد هم از جنبه های تشکیل دهنده تجربه کاربری یک محصول هستند اما UX یک محصول از ابعاد بیشتری تشکیل شده است که در این مقاله مفصلا در خصوص آن ها بحث کردیم.

تجربه کاربری فقط مختص محصولات دیجیتالی است

در این مقاله که بیشتر خصوص مبحث “UX چیست؟” صحبت کردیم، بیشتر در خصوص کاربرد تجربه کاربری در محصولات دیحیتالی یعنی وبسایت ها و اپلیکیشن های مختلف صحبت کردیم و واقعیتی که در اجتماع هم وجود دارد این است که زمانی که مردم عبارت UX را می شنوند، ناخودآگاه سمت و سوی ذهنیشان به سمت محصولات دیجیتالی می رود در حالی که اینطور نیست!

فراموش نکنید تجربه کاربری برای محصولات مختلف خواه فیزیکی و خواه دیجیتالی کارایی دارد. تجربه کاربری خوردن یک نوشابه گرم در گرم ترین روز تابستان چیست؟ در این جا با یک محصول دیجیتالی سر و کار ندارید. البته واقعیت این است که عموم افرادی که وارد حوزه طراحی تجربه کاربری می شوند، آن را برای کاربرد و اهمیتش در محصولات دیجیتالی یاد می گیرند.

طراحی تجربه کاربری (UX) برای محصولات مختلف کاملا روتین است

به هیچ عنوان! شاید تصور کنید تنها با یادگیری و آشنایی برخی اصول و قواعد طراحی UX می توانید به صورت کاملا روتین محصولات مختلف را طراحی کنید. برای پاسخ به این باور غلط همین جمله کافی است که بگوییم: اگر طراحی UX روتین بود، چرا مباحثی مانند جمع آوری اطلاعات تا این حد پررنگ شده اند؟ برای طراحی محصولات روتین که نیاز به جمع آوری اطلاعات نداریم!

واضح است که محصولات مختلف برای ارائه راهکارها و ارزش های مختلف به وجود آمده اند و بنابراین برای ایجاد تعامل موثرتر بین محصول و کاربران جامعه هدف آن ها باید روی جنبه های مختلف طراحی محصول عمیق شد و برای هر محصول روند اختصاصی طراحی آن را طی کرد.

یادگیری و آموزش تجربه کاربری (UX)

همانطور که دیدیم، طراحی UX زمینه ای بسیار چند وجهی است. کار در این زمینه نیاز به مهارت هایی بسیار متنوع به همراه اشتیاق به طراحی کاربر محور دارد. کار در زمینه UX می تواند بسیار متنوع، چالش برانگیز و در عین حال دارای ارزش اقتصادی باشد.

اگر علاقه مند به یادگیری طراحی UX هستید، می توانید مسیر یادگیری و آموزش طراحی UX را در قالب مقاله زیر ببینید. البته توجه کنید که این مسیر یک مسیر پیشنهادی از طرف ما می باشد که با توجه به منطقی بودن آن، آن را برای بسیاری از افراد توصیه می کنیم.

شما می توانید با استفاده از اطلاعات دوره UX و دوره UI با اصول و فرایند طراحی تجربه کاربری برای محصولات مختلف آشنا شوید و نهایتا با استفاده از دوره Adobe XD کار با نرم افزار را جهت پیاده سازی وبسایت ها و اپلیکیشن های مختلف از صفر و بدون نیاز به هیچ گونه پیش نیازی و کاملا از صفر فرا بگیرید.

نکته مهم در خصوص دوره های مرجع آموزش UI و UX فارسی این است که می توانید در دوره کاملا عملی و اقدام محور منتورشیپ UI و UX هم به صورت کاملا رایگان شرکت کنید که در پایان این دوره دارای صاحب حداقل 2 نمونه کار حرفه ای خواهید بود.

آینده تجربه کاربری

تقریبا همه ما از تاثیر عجیب و غریب فناوری بر زندگیمان در عصر حاضر اطلاع داریم. تا چند سال پیش تصور نمی کردیم که تاکسی و غذا را با اپلیکیشن سفارش دهیم، اپلیکشن هایی مانند اینستاگرام و تلگرام ساعت ها ما را با خودشان درگیر کنند و از همه مهمتر این که روز به روز افراد بیشتری به استفاده از کسب و کارها و راهکار آنلاین رو می آورند. همان طور که فناوری و اینترنت به شکل مداوم به زندگی ما وارد می شوند، می توان انتظار داشت که UX همچنان در حال تکامل و بلوغ باشد چرا که آن چه که باعث تعامل انسان با محصولات مختلف می شود، همین تجربه کاربری و UXی است که مشتاقانه در حال مطالعه در مورد آن هستید.

تجربه کاربری به برگ برنده استارتاپ ها و محصولات مختلف در رقابت با یکدیگر تبدیل شده است و با توجه به بازار داغ کسب و کارهای آنلاین و استقبال مردم از آن ها، آشنایی با حوزه طراحی UI و UX و کسب تخصص در این حوزه می تواند یک مسیر منطقی باشد.