بزرگترین آفت یادگیری UI و UX، طراحی ابزار محور!

آفتی به نام طراحی ابزار محور

در این پست ویدیویی در مرجع آموزش تجربه کاربری فارسی می خواهیم در خصوص یکی از مهمترین آفت های یادگیری طراحی UI و UX یعنی طراحی ابزار محور بحث کنیم. این دام یکی از مهمترین دام هایی است که هر فرد علاقه مند به حوزه طراحی UI و UX را می تواند درگیر خود کند.

چند روزی از انتشار دوره آموزش تجربه کاربری، آموزش طراحی UI و دوره Adobe XD می گذرد و تماس های زیادی را به طرق مختلف در خصوص مشاوره خرید این دوره ها داشته ام. در میان این تماس ها موارد زیادی را می بینیم که غرق محتواهای مختلف موجود در مارکت شده اند و به دلیل پراکندگی اطلاعات موجود و تمرکز عموم آموزش ها بر فرایند طراحی رابط و تجربه کاربری، برداشتشان از طراحی رابط و تجربه کاربری تنها به کار کردن با نرم افزارهایی مانند Adobe XD، Figma و یا Photoshop محدود شده است. موارد زیادی را می بینم که فکر می کنند طراحی رابط کاربری تنها یعنی کار کردن با نرم افزار.

اشکال از کجاست؟

زمانی که یک فرد به صورت کاملا احساسی به موضوعی علاقه مند می شود (که البته به خودی خود اصلا چیز بدی نیست!) به صورت رگباری و با انرژی فراوان شروع به تحقیق در خصوص آن حوزه می کند. حتما این مورد را تجربه کرده اید مثلا فرض کنید امروز تحت تاثیر چند پست اینستاگرامی یا دیدن استوری دوستتان در خصوص سودی در که در بازار بورس کسب کرده، هیجان زده می شوید و تصمیم می گیرید وارد بازار بورس شوید. از همان لحظه شروع به پیدا کردن کانالهای مختلف اطلاعاتی در خصوص آن حوزه می کنید، به دنبال وبسایت های مربوطه به این حوزه می گردید، در 50 کانال تلگرامی در این حوزه عضو می شوید، 300 پیج اینستاگرام در این حوزه را فالو می کنید، در 5 سوپر گروه با همین مضمون عضو می شوید و فکر می کنید از فردا نابغه بورس خواهید شد.

در خصوص یادگیری طراحی UI و UX هم داستان همین است. افراد به منابع مختلف اطلاعاتی سر می زنند، بمباران اطلاعاتی می شوند، با اطلاعاتی پراکنده روبرو می شوند و نتیجه این اطلاعات این خواهد بود که افراد به یک فهم سطحی از این حوزه خواهند رسید که عموما این سطحی بودن اطلاعات می تواند به آینده شغلی آن ها لطمه نزند. فراموش نکنید که تمام آن اطلاعات پراکنده می تواند برای افرادی که الفبای آن حوزه را متوجه می شوند و یا تجربه اندکی دارند، می تواند مفید باشد اما در بسیاری از افراد تازه کار باعث خواهد شد که ذهنیت های غلطی در خصوص فرایند طراحی رابط و تجربه کاربری به دست آورند.

آفت طراحی ابزار محور چیست؟

همان طور که قبلا اشاره کردیم طراحی ابزار محور که از آن به عنوان یکی از آفت های مهم طراحی رابط و تجربه کاربری نام بردیم به این معناست که عموم افرادی که وارد حوزه طراحی رابط و تجربه کاربری می شوند، فکر می کنند که طراحی یعنی فقط تسلط با نرم افزار و کار کردن با آن! زمانی که یک طراحی فقط به جنبه های بصری و زیبایی یک محصول فکر کند و کمتر درگیر عملکردها و کارکرد محصول شود، بیشتر به این دام دچار می شود.

در حیطه یادگیری UI و UX هم بسیاری از افراد از ابتدای کار صرفا به دنبال کار کردن با نرم افزارهای طراحی رابط کاربری هستند، بدون آن که بدانند فلسفه طراحی چیست، المان های رابط کاربری چه مواردی هستند، طراحی تجربه کاربر یعنی چه، اصول و استانداردهای طراحی رابط کاربری چه مواردی هستند، چه بایدها و نبایدهایی را باید رعایت کنند و مواردی از این قبیل. این افراد فقط به دنبال این هستند که نرم افزار طراحی را یاد بگیرند و با استفاده از آن یک اپلیکیشن یا وبسایت را شبیه فلان وبسایت طراحی کنند.

مشکل این طراحان چیست؟

کمی با به کار بردن لفظ “طراح” برای این افراد مشکل دارم و شاید افراد کمی با این ذهنیت بتوانند به آن فهم عمیق و درست از طراحی برسند. مشکل بزرگی که این افراد خواهند داشت این خواهد بود که نمی توانند محصولات خوبی طراحی کنند. چرا؟ چون این افراد دائما متکی به تجربه های گذشته خود بوده اند و شدیدا به ظواهر و شکل و شمایل یک محصول متکی اند تا کارکردهای آن. طراحان ابزار محور فقط به دنبال این هستند که ظاهر یک محصول را طراحی کنند بدون اینکه از کارکرد صحیح موارد مختلف موجود در آن و فلسفه وجود آن ها اطلاعی داشته باشند. صفحه محصول دیجی کالا خوب است و این طراحان سعی می کنند المان ها را در یک محصول دیگر به همان شکلی به کار ببرند که دیجی کالا آن را به کار برده. البته خلاقیت های خیلی زیادی را هم چاشنی آن می کنند تا به لحاظ بصری و جنبه های زیبایی شناختی بی نهایت خفن(!) به نظر برسد. اما هیچ گاه به این نکته پی نمی برند که این صفحه محصول که برای “دیجی کالا” خوب و مناسب است ممکن است برای یک محصول دیگر کارایی لازم را نداشته باشد.

مشکل بعدی این طراحان این است که چشم خود را ملاک قضاوت قرار می دهند، بدون این که بدانند اصلی به نام کنتراست وجود دارد رنگ ها مختلف را چشمی کنار هم می چینند، هر وقت زیبا شد و اصطلاحا خوب به چشم می آمد، یعنی همه چیز تمام شده. شاید اگر از این طیف افراد بپرسیم که فلان قسمت از رابط کاربری چرا این کار را کردی جوابی نداشته باشند و این یعنی کاربرپژوهی، تحلیل، استراتژی و حتی اصول طراحی بصری و استانداردهای مختلف طراحی UI، تحقیقات تیم های مختلف در سراسر جهان، گایدلاین ها، قوانین و … در فرایند طراحی این افراد هیچ نقشی نداشته اند و تنها تجارب گذشته و چشمشان ملاک است.

در خصوص یادگیری طراحی UI و UX بسیاری از افراد یک دوره آموزش Adobe XD را شروع می کنند. در فرایند یادگیری بسیار موفق عمل می کنند، به ابزارها و کارکردهای مختلف نرم افزار مسلط می شوند و پس از آن در فرایند تمرین خود با کپی کردن محصولات مختلف به سمت حرفه ای شدن کار با نرم افزار پیش می روند و اتفاقا در مسیر خود موفق عمل می کنند و به نرم افزار کاملا مسلط می شوند اما زمانی که با یک پروژه واقعی روبرو می شوند تازه مشکلات شروع می شود. در حال طراحی یک دیالوگ برای یکی از صفحات اپلیکیشن خاصی هستند، فراموش کرده اند که چه نوع دکمه ای باید به کار ببرند، دکمه را در کدام سمت از دیالوگ به کار ببرند، اول دکمه حذف را طراحی کنند یا لغو.

برای حل این مشکل چه کاری انجام داد؟

حل این مشکل خیلی ساده است، کافی است به طراحی صرفا به دید ابزار نگاه نکنید. اگر قصد دارید وارد حوزه طراحی رابط و تجربه کاربر شوید، قبل از یادگیری ابزار موارد زیادی هستند که باید یاد بگیرید که در ویدیوی ضمیمه شده می توانید با آن ها آشنا شوید.

امیدواریم که با رعایت این نکته مهم در مسیر طراحی رابط و تجربه کاربری حرفه ای تر گام بردارید و به عنوان یک طراح مسلط و درجه یک وارد بازار کار شوید.